കേരള ചരിത്രത്തിലെ ബൗദ്ധ ഏടുകൾ

The History of Buddhism in Kerala

BCE 3 -ആം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ CE 12 -ആം നൂറ്റാണ്ടു വരെ ബൗദ്ധമാർഗ്ഗം കേരളത്തിൽ നിലനിന്നിരുന്നതിനും, കേരളീയ സംസ്കാരത്തിൽ ബൗദ്ധദർശനം ശക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിരുന്നതിനും തെളിവുകളുണ്ട്. കേരളത്തിന്റെ സംസ്കാരത്തിൽ ബൗദ്ധമാർഗ്ഗം ചെലുത്തിയ സ്വാധീനം ഇന്നും ദൃശ്യമാണ്. ബൗദ്ധ സന്ദേശങ്ങൾ ശ്രീലങ്കയിലും ചൈനയിലും മറ്റും വ്യാപിപ്പിക്കുന്നതിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള പണ്ഡിതന്മാർ പങ്കു വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നിട്ടും കേരളത്തിൽ പലരും തെറ്റിദ്ധരിക്കുന്നത്, ബുദ്ധിസം നമുക്ക് അന്യമായതും വൈദേശികവും ആണെന്നും,  ബുദ്ധിസം ഇവിടെ വന്നത് ചൈനയിൽ നിന്നോ ശ്രീലങ്കയിൽ നിന്നോ ഉള്ള ഒരു ഇറക്കുമതിയായിട്ടാണ് എന്നും ആണ്.

അശോകചക്രവർത്തിയുടെ കാലത്തുതന്നെ (BCE 3 -ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ) കേരളത്തിൽ ബുദ്ധദർശനം എത്തിയിരുന്നു. “കേരളപുത്തോ” (കേരളപുത്രർ) എന്നാണ് അശോകന്റെ ശിലാ ലിഖിതങ്ങളിൽ ഈ ദേശവാസികളെ കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നത്. ബ്രാഹ്മണമതം കേരളത്തിൽ വേരുറപ്പിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് തന്നെ ബൗദ്ധം, ജൈനം തുടങ്ങിയ ചിന്താധാരകൾ കേരളത്തിൽ വ്യാപിച്ചിരുന്നു എന്ന് ചരിത്രരേഖകളിൽ നിന്ന് വ്യക്തമാണ്. CE 2 -ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ മണിമേഖലൈ എന്ന സംഘകാലകാവ്യപ്രകാരം, അക്കാലത്ത് ബൗദ്ധം, നിർഗ്രന്ഥം (ജൈനം), ആജീവികം, വേദവാദം, മീമാംസ, ശൈവവാദം, വൈഷ്ണവവാദം, സാംഖ്യം, വൈശേഷികം, ഭൂതവാദം (ചാർവാകം) തുടങ്ങി പല ചിന്താധാരകളും വഞ്ചിനാട്ടിലെ സർവകലാശാലകളിൽ പാഠ്യവിഷയമായിരുന്നു. വഞ്ചിനാട്ടിലെ ഒരു ബൗദ്ധസ്തൂപത്തെക്കുറിച്ചും മണിമേഖലയിൽ പ്രതിപാദിക്കുന്നുണ്ട്.

ബൗദ്ധദാർശനിക പാരമ്പര്യത്തിലെ വിശ്വവിഖ്യാതരായ ചില പണ്ഡിതരും യോഗികളും കേരളത്തിൽ നിന്നാണെന്നത് ഇപ്പോൾ പൊതുസമൂഹവും ചരിത്രകാരന്മാർ പോലും അറിയാതെ പോകുന്നു. ഇവരുടെ ദർശനങ്ങളും മാർഗ്ഗങ്ങളും പിൽക്കാലത്തു ചൈനയിലും ജപ്പാനിലും മറ്റും പ്രചാരത്തിൽ വന്നു. എന്നിട്ടും കേരളത്തിൽ പലരും തെറ്റിദ്ധരിക്കുന്നത് ബുദ്ധിസം കേരളത്തിൽ വന്നത് ചൈനയിൽ നിന്നോ ശ്രീലങ്കയിൽ നിന്നോ ഉള്ള ഒരു ഇറക്കുമതിയായിട്ടാണ്.

ആചാര്യ ഭാവവിവേകൻ

അഗസ്ത്യകൂടം – അവലോകിതേശ്വരന്റെ പുണ്യ സ്ഥലമായ പൊതാലക

പശ്ചിമ ഘട്ടത്തിന്റെ തെക്കോട്ടുള്ള ഭാഗമായ മലയഗിരി പുരാതന കാലം മുതൽ ബൗദ്ധയോഗികൾ ധ്യാനത്തിന് തിരഞ്ഞെടുത്തിരുന്ന ഒരു സ്ഥലമാണ്. ഈ മലനിരകളുടെ തന്നെ ഭാഗമാണ് തമിഴർ പൊതികൈ / പൊതിയിൽ എന്ന് വിളിക്കുന്ന അഗസ്ത്യകൂടം. പൊതികൈ ആണ് അവലോകിതേശ്വരന്റെ പുണ്യ സ്ഥലമായ പൊതാലക എന്ന് ഹുയാങ് സാങ് എന്ന CE 7 -ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ ചൈനീസ് ഭിക്ഷു അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിഖ്യാതമായ യാത്രാവിവരണഗ്രന്ഥത്തിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. പ്രജ്ഞാപാരമിതാ സൂത്രത്തിന്റെ നേപ്പാളിൽ നിന്നും ലഭിച്ച CE 11 -ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ താളിയോല ഗ്രന്ഥത്തിൽ, “ശ്രീ പൊതാലകെ ലോകനാഥ” എന്നും “ശ്രീ പൊതാലകെ താര” എന്നും “ശ്രീ പൊതാലകെ ഭൃകുടി”എന്നും അടിക്കുറിപ്പോടു കൂടിയ ചിത്രങ്ങൾ കാണാം. ഇതിൽ നിന്നും ഈ സ്ഥലത്തു വിഖ്യാതമായ ചില മഹായാന ക്ഷേത്രങ്ങൾ (അഥവാ പീഠങ്ങൾ) ഉണ്ടായിരുന്നതായി അനുമാനിക്കാം. (ക്ഷേത്രം എന്ന പദം field എന്ന അർത്ഥത്തിൽ ബുദ്ധ-ക്ഷേത്രം, പുണ്യ-ക്ഷേത്രം എന്നിങ്ങനെ ബൗദ്ധകൃതികളിൽ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്.)

ബൗദ്ധയോഗി വജ്രബോധി

ശബരീശൻ

CE 10  -ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ശബരീശൻ (ശവരിപ/ ശബരിപാദ) എന്ന ബൗദ്ധ മഹാസിദ്ധന് ശബരിമലയുമായുള്ള ബന്ധത്തിന് തെളിവുകളുണ്ട്. അത് മറ്റൊരു പോസ്റ്റിൽ വിവരിക്കാം.

പരമബുദ്ധർ

യോഗിനി ഗംഗാധര

മലബാറിലെ ഒരു രാജാവിന്റെ മകളായ യോഗിനി ഗംഗാധരയെ (CE 11 -ആം നൂറ്റാണ്ട്) കുറിച്ച് തിബറ്റൻ ബുദ്ധിസത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിൽ വിവരിക്കുന്നുണ്ട്. മഹാസിദ്ധനായ അദ്വയവജ്രന്റെ (മൈത്രിപ്പ) സഖിയായിരുന്നു യോഗിനി ഗംഗാധര. തിബറ്റൻ ബുദ്ധിസത്തിലെ അഷ്ടമഹാരഥങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന എട്ട് പ്രധാന സമ്പ്രദായങ്ങളിൽ ഒന്നായ ഷാങ്‌പ കാഗ്യു സമ്പ്രദായം ഖ്യുങ്‌പോ നാൽജോർ (ഗരുഡയോഗി) എന്ന തിബറ്റൻ യോഗി ഇന്ത്യയിൽ വന്ന് പഠിച്ച ബൌദ്ധസമ്പ്രദായങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ്. ഖ്യുങ്‌പോ നാൽജോറിന്റെ ഗുരുക്കളിൽ ഒരാളായിരുന്നു യോഗിനി ഗംഗാധരയും. കേരളത്തിൽ നിന്ന് റ്റിബത്തിൽ പോയി ബൗദ്ധമാർഗ്ഗം പഠിപ്പിച്ച മഹാസിദ്ധനായ പരമബുദ്ധനും മഹാസിദ്ധ അദ്വയവജ്രനിൽ നിന്നും യോഗിനി ഗംഗാധരയിൽ നിന്നും പഠിച്ചിട്ടുണ്ട്.

വജ്രാസനപ്പ

ബോധഗയയിലെ വജ്രാസന ബൗദ്ധവിഹാരത്തിന്റെ അധ്യക്ഷനായി വജ്രാസനപ്പ എന്ന് പേരുകേട്ട പുണ്യശ്രീയും (പുണ്യാകാരഗുപ്ത, CE 11 -ആം നൂറ്റാണ്ട്) കേരളത്തിലെ മലബാർ പ്രദേശത്തിൽ നിന്നായിരുന്നു. നളന്ദാ സർവ്വകലാശാലയിൽ ബൗദ്ധദർശനം പഠിച്ച അദ്ദേഹം ബൗദ്ധ സൂത്രങ്ങളിലും തന്ത്രങ്ങളിലും അതീവ പാണ്ഡിത്യമുള്ള ഗുരുവായി. പിൽക്കാലത്ത് വിക്രമശില എന്ന ബൗദ്ധ സർവകലാശാലയിലെ അധ്യക്ഷനായി. വിക്രമശില പാല രാജവംശത്തിന്റെ സമയത്തു നളന്ദയോളം പ്രശസ്തമായ സർവകലാശാലയായിരുന്നു. മാത്രമല്ല ബൗദ്ധ തന്ത്രത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ശിക്ഷണ കേന്ദ്രവും ആയിരുന്നു വിക്രമശില. വജ്രാസനപ്പ അന്നത്തെ പാല വംശത്തിലെ രാജാവായിരുന്ന നയപാലന്റെ ഗുരുവും ആയിരുന്നു. വജ്രാസനപ്പ എന്ന പേരിൽ മൂന്നു ആചാര്യന്മാർ ഉണ്ടായിരുന്നതിനാൽ ആദ്യത്തെ വജ്രാസനപ്പ എന്ന നിലയിൽ മഹാവജ്രാസനപ്പ എന്ന പേരിലും അദ്ദേഹം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യനായ വജ്രാസനപ്പ രത്‌നാകാരഗുപ്തയിൽ നിന്ന് ഖ്യുങ്‌പോ നാൽജോറിലൂടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബൗദ്ധതാന്ത്രിക പാരമ്പര്യം തിബറ്റിലേക്കും വ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ശ്രീമൂലവാസം ചേപ്പേട്

Pointers to the history of buddhism in Kerala from the Srimoolavasam Copper Plates – ശ്രീമൂലവാസം എന്ന ഒരു വിഖ്യാതമായ മഹായാനബൗദ്ധവിഹാരം CE 11 -ആം നൂറ്റാണ്ടു വരെ കേരളത്തിലെ ചേര രാജ്യത്തിൽ (കുലശേഖരവംശം) നിലനിന്നതിനും തെളിവുകളുണ്ട്. ആയ് രാജാവായിരുന്ന (CE 9th – 10th നൂറ്റാണ്ട് ) വിക്രമാദിത്യ വരഗുണൻ ശ്രീമൂലവാസത്തിനു ഭൂദാനം കൊടുത്തതായുള്ള പരാമർശം പാലിയം ചേപ്പേടിൽ കാണാം. ഈ ചേപ്പേട് പ്രകാരം അദ്ദേഹം ശ്രീമൂലവസത്തെ ബുദ്ധനെയും ബോധിസത്ത്വ അവലോകതീശ്വരനെയും വന്ദിക്കുന്നതിങ്ങനെയാണ് –

ഓം സ്വസ്തി |
യഃ കല്യാണമയഃ സ്വയംവിതനുതേ യഃ കല്പകസ്യ സ്ഥിതിം
യസ്മാദഭ്യുദിതസ്തമാംസി ഹരതേ സദ്ധർമ്മഘർമദ്യുതിഃ |
യത്പാദാശ്രയിണേ ഭവന്തി സുഖിനസർവ്വേ ഗണഃപ്രാണിനാൻ –
ധേയാൻമേരുരിവാപരസ്ത്രിജഗതിം സർവ്വാം സ ശൗദ്ധോദനിഃ | |

ഓം സ്വസ്തി, ആരാണോ സ്വതേ മംഗളകാരനായ് വിഹരിക്കുന്നത്, ആരാണോ കല്പവൃക്ഷംപോൽ നിലകൊള്ളുന്നത്, ആരിൽനിന്നുണരുന്ന സദ്ധർമ്മത്തിന്റെ ഉജ്ജ്വലപ്രഭയാണോ അന്ധകാരത്തെ ഉന്മൂലനം ചെയ്യുന്നത്, ആരുടെ പാദങ്ങളെ ആശ്രയിച്ചാണോ സർവ്വവിധചരങ്ങളും സുഖത്തെ പ്രാപിക്കുന്നത്, ആ ശുദ്ധോധനപുത്രൻ (ശ്രീബുദ്ധൻ), മേരു പോലെ, ജഗത്രയത്തിലെ സർവ്വർക്കും തുണയാവട്ടെ!

ആത്മാകാരഗ്രഹണവിമുഖാവാഹൃതാപാങ്ഗലീലൗ
പ്രാപൗ നിത്യം ശ്രുതിമവിതൃഷാനേകരൂപാവബോധൗ |
ദേവ്യാ ഭൂമേന്നിഖില കുമതിവ്വാന്തരോധാന്വിതായാഃ
നേത്രായേതാം ജിതകുവലയൗ ധർമ്മസംഘൗ ചിരായ | |

ആത്മസങ്കല്പമെന്ന മിഥ്യാധാരണ വെടിഞ്ഞും, അശ്രദ്ധമായ കണ്ണോട്ടമില്ലാതെയും, ഔത്സുക്യത്തോടെ സദാ (ബൗദ്ധ) ശ്രുതിയെ പ്രാപിച്ചും, നാനാരൂപത്തിലെ അറിവ് ഉൾക്കൊണ്ടും നിലകൊള്ളുന്ന ധർമ്മവും സംഘവും, എന്നും, ബഹുവിധ മൂഢധാരണകളാൽ  ആലയം ചെയ്യപ്പെട്ട ഭൂമിദേവിക്ക് ആമ്പലിതളുകളെ വെല്ലുന്ന നേത്രങ്ങളാകട്ടെ!

നിഷ്യന്ദമാന കരുണാമൃതവാരിപൂരഃ
നിർധൗതനിർമലതരേവ വിരാജമാനാ |
ലക്ഷ്മീഞ്ചിരായ ഭജതാം അവലോകിതസ്യ
ദിശ്യാത്തു നഃ ശിശിരദീധിതിതുല്യകാന്തിഃ ||

അണപൊട്ടിയൊഴുകുന്ന കരുണാമൃതപ്രവാഹത്താൽ ശുദ്ധീകൃതനായി, നിർമ്മലനായി, വിരാജിതനായ (ബോധിസത്ത്വ) അവലോകിതന്റെ, ശിശിരനിലാവിനൊത്ത കാന്തി, നമുക്ക് ചിരകാലം ഐശ്വര്യമരുളട്ടെ!

കേരളത്തിലെ അവലോകിതേശ്വര വിഗ്രഹം

Pointers to History of Buddhism in Kerala, from Prajnaparamita manuscript – പ്രജ്ഞാപാരമിതാ സൂത്രത്തിന്റെ നേപ്പാളിൽ നിന്നും പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ലഭിച്ച ഒരു താളിയോല ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഇന്ത്യയിലും പുറത്തുമുള്ള വിഖ്യാതമായ ബുദ്ധ / ബോധിസത്ത്വ ബിംബങ്ങളുടെ ചിത്രങ്ങൾ കൊടുത്തിരിക്കുന്നു. (ഈ ഗ്രന്ഥം ഇപ്പോൾ കേംബ്രിഡ്ജ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു.) അതിൽ “ദക്ഷിണാപഥേ മൂലവാസ ലോകനാഥ” എന്ന അടികുറിപ്പോടു കൂടി ശ്രീമൂലവാസം വിഹാരത്തിൽ അന്നുണ്ടായിരുന്ന ബോധിസത്ത്വ അവലോകതീശ്വര വിഗ്രഹത്തിന്റെ മനോഹരമായ ചിത്രം കാണാം.

മൂഷകവംശം മഹാകാവ്യം

Pointers to the history of Buddhism in Kerala from the epic MushakaVamsam – കേരളത്തിലെ മലബാർ പ്രദേശത്ത് ഏഴിമല കേന്ദ്രമാക്കി വാണ മൂഷികരാജവംശം ബൗദ്ധമാർഗ്ഗത്തെ പരിപോഷിപ്പിച്ചിരുന്നതിന് അനേകം തെളിവുകളുണ്ട്. പ്രതേകിച്ചും മഹായാനവും വജ്രയാനവും അവിടെ വ്യാപകമായിരുന്നു. ഈ രാജവംശത്തിന്റെ കഥ പറയുന്ന മൂഷികവംശം എന്ന കൃതിയിൽ, കേരളത്തിന്റെ ബൗദ്ധപാരമ്പര്യത്തെ കുറിച്ച് ഒട്ടേറെ സൂചനകൾ ഉണ്ട്. മൂഷികവംശത്തിലെ 49 ആം രാജാവായിരുന്ന രാജവർമ്മൻ രാജവിഹാരം എന്ന പേരിൽ ഒരു ബൗദ്ധവിഹാരം സ്ഥാപിച്ചു. 104 ആം രാജാവായിരുന്ന വിക്രമരാമൻ ചേരരാജ്യത്തെ ശ്രീമൂലവാസം മഹായാനവിഹാരത്തെ കടലാക്രമണത്തിൽ നിന്ന് സംരക്ഷിക്കാനായി കടൽഭിത്തി പണിതതായും മൂഷികവംശത്തിൽ പരാമർശമുണ്ട്. ചേരരാജ്യത്തിന് സൈനികസഹായം നൽകാൻ പോയപ്പോൾ 114 ആം മൂഷികരാജാവായ വല്ലഭൻ ശ്രീമൂലവാസവിഹാരം സന്ദർശിച്ചതായി ബുദ്ധനെയും വിഹാരത്തെയും പ്രകീർത്തിക്കുന്ന ശ്ലോകങ്ങൾ സഹിതം മൂഷികവംശത്തിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കൗതുകകരമായ ഒരു വസ്തുത, മൂഷികവംശത്തിലെ ചില രാജാക്കന്മാരുടെ പേരുകളാണ്. വജ്രധാര (18 ആം രാജാവ്‌), അചല (45), വൈരോചന ഒന്നാമൻ (54), വൈരോചന രണ്ടാമൻ (55), അജിത (69), സുമതി (89), അക്ഷോഭ്യ (92 ആം രാജാവ്‌) എന്നീ പേരുകൾ മഹായാന / വജ്രയാന ബുദ്ധിസത്തിലെ ബുദ്ധന്മാരുടെയും ബോധിസത്ത്വന്മാരുടെയും പേരുകളാണ്.

വല്ലഭ രാജാവ്, ശ്രീമൂലവാസ ബൗദ്ധ വിഹാരത്തിലെ അതികാരുണികനായ ബുദ്ധനെ ഇങ്ങനെ വന്ദിക്കുന്നതായി മൂഷികവംശത്തിൽ പറയുന്നു –

പ്രഥിതമിഹ ജിനസ്യ ശ്രീനികേതം കദാചി-
ന്മുഷിത ജനവിപത്തേരാലയം മൂലവാസം |

ശ്രീമൂലവാസം എന്ന് വിഖ്യാതമായ, ജിനന്റെ (ശ്രീബുദ്ധന്റെ) ഈ ശ്രീനികേതം, ജനത്തെ എന്നും വിപത്തുകളിൽ നിന്ന് മുക്തമാക്കുന്ന അഭയസ്ഥാനമാണ്.

ഉപസൃത്യ നിത്യ സുസമൃദ്ധ –
വിഭവ ഗുരുധർമപാരഗം |
തത്ര സുഗതമതികാരുണികം
ശുചി മൂലവാസ ജുഷമഭ്യവന്ദത ||

ഗുരുധർമ്മോപദേശങ്ങളാൽ എന്നും സമൃദ്ധമായ ശുചി മൂലവാസത്തിൽ ചെന്ന് അവിടെ ശോഭിക്കുന്ന മഹാകാരുണികനായ സുഗതനെ (ശ്രീബുദ്ധനെ) വന്ദിച്ചു.

മറ്റു ചില വിവരങ്ങൾ

പത്മനാഭപുരത്തിനു അടുത്തുള്ള മണലിക്കര മഠത്തിൽ നിന്നും കിട്ടിയ ആര്യമഞ്ജുശ്രീമൂലകൽപം എന്ന മഹായാന/ വജ്രയാന ബൗദ്ധ ഗ്രന്ഥത്തിന്റെ പകർപ്പും, മഹായാന ബുദ്ധിസത്തിന്റെ കേരളത്തിലെ സാന്നിധ്യത്തിലേക്ക് വിരൽ ചൂണ്ടുന്നു.

കേരളത്തിൽ മഹായാന ബുദ്ധിസത്തിന്റെ സാന്നിധ്യത്തിന്റെ മറ്റൊരു തെളിവാണ് ബീഹാറിലെ ഗയ്ക്കു അടുത്തുള്ള കുർകിഹാർ എന്ന സ്ഥലത്തെ ഒരു സ്‌തൂപയിൽ നിന്നും കിട്ടിയ ഒരു ശിലാലിഖിതം (CE 800 – 1000 ). ദക്ഷിണദേശത്തെ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള “അഭയചന്ദ്ര മുനി” എന്നയാൾ “സുഗത ഗന്ധ കുടി” എന്ന ഈ ബുദ്ധ സ്‌തൂപം നിർമിച്ചതായി അതിൽ പറയുന്നു.

മറ്റൊരു പ്രധാന വിഷയം ധർമ്മശാസ്താവും ബൗദ്ധമാർഗവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം ആണ്. അനേകം പേർ ഇതിനോടകം ഈ വിഷയം പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നതിനാൽ ഇവിടെ വിസ്തരിക്കുന്നില്ല.  പ്രത്യേകം ഒരു ലേഖനത്തിൽ ഭാവിയിൽ കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ നൽകാം.

കേരളം സമൂഹത്തിലെ ബൗദ്ധസംസ്‌കാരിക പാരമ്പര്യത്തിന്റെ അവശേഷിപ്പുകൾ

കേരളം സമൂഹത്തിൽ ഇപ്പോഴും പഴയ ബൗദ്ധസംസ്‌കാരിക പാരമ്പര്യത്തിന്റെ അവശേഷിപ്പുകൾ പലതും കാണാം. ഇന്ത്യയിലെ മിക്ക പ്രദേശങ്ങളിലും നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി ആയുർവേദം, കളരിപ്പയറ്റ് എന്നിവയ്ക്ക് കേരളത്തിലുള്ള പ്രചാരവും കേരളത്തിന്റെ ബൗദ്ധ പാരമ്പര്യത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. കേരളത്തിൽ ഏറെ പ്രചരിച്ച‌ അഷ്‌ടാംഗഹൃദയ ചികിത്സാസമ്പ്രദായത്തിന്റെ ഉപജ്ഞേതാവായ വാഗ്ഭടൻ ഒരു ബൗദ്ധനായിരുന്നു എന്നതും ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്. ആയുർവേദവും കളരിപ്പയറ്റും, കേരളം കഴിഞ്ഞാൽ ഏറ്റവും പ്രചാരത്തിലുള്ള മറ്റൊരു സ്‌ഥലം ശ്രീലങ്കയാണെന്നുള്ളതും ശ്രദ്ധേയമായ കാര്യമാണ്. ശ്രീലങ്കയിൽ കളരിപ്പയറ്റ് അങ്കംപൊറ എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്.

വടക്കൻ കേരളത്തിലെ കളമെഴുത്തിന് വജ്രയാന ചടങ്ങുകൾക്ക് വൈവിധ്യമാർന്ന നിറക്കൂട്ടുകൾ ചേർത്ത മണൽ ഉപയോഗിച്ച് നിർമ്മിക്കുന്ന മണ്ഡലങ്ങളുമായി വളരെ സാമ്യമുണ്ട്.

ആദ്യകാല കൂടിയാട്ടങ്ങൾക്ക് ബൗദ്ധ പ്രമേയങ്ങളും ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. ജീമൂതവാഹനനെന്ന ബോധിസത്വന്റെ കഥ പറയുന്ന ഹർഷന്റെ (ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടു) നാഗനന്ദ എന്ന ബൗദ്ധ സംസ്‌കൃത കൃതി കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും ആദ്യം അവതരിക്കപ്പെട്ട നാടകങ്ങളിൽ (കൂടിയാട്ടം) പെടും.

കേരളത്തിലെ ചെട്ടികുളങ്ങര മുതലായ ചില ക്ഷേത്രങ്ങളിലെ കെട്ടുകാഴ്ചയ്ക്ക് (കെട്ടുകുതിര / എടുപ്പ് കുതിര) ബൗദ്ധപാരമ്പര്യം ഉണ്ടെന്നു അനുമാനിക്കാം. കെട്ടുകാഴ്ചയിലെ തേരുകൾ ബൗദ്ധ പഗോഡകളുമായി വളരെയധികം സാമ്യം പുലർത്തുന്നു. ബുദ്ധന്റെയും ബോധിസത്വന്മാരുടെയും വിഗ്രഹങ്ങളും സ്തൂപങ്ങളും ഗ്രന്ഥങ്ങളും തേരിലേറ്റി നഗര പ്രദക്ഷിണം ചെയ്യുന്നത് ബൗദ്ധ സംസ്കാരത്തിൽ പതിവാണ്. വിഗ്രഹങ്ങളും ഗ്രന്ഥങ്ങളും സ്തൂപങ്ങളും യഥാക്രമം ബുദ്ധന്റെ കായ-വാക്-ചിത്തം എന്നിവയെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്നു. ബൗദ്ധസന്ദേശങ്ങളുടെ ഓർമ്മ ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ പുതുക്കാനാണ് ഇത്തരം വാർഷിക നഗരപ്രദക്ഷിണങ്ങൾ നടത്തിയിരുന്നത്.

കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിലെ ആന എഴുന്നള്ളിപ്പ് മുൻപറഞ്ഞ ബൗദ്ധരുടെ നഗര പ്രദക്ഷിണത്തിൽ നിന്നും ഉടലെടുത്തതാകാം. ശ്രീലങ്കയിലെ ബൗദ്ധവിഹാരങ്ങളിലെ ആന എഴുന്നള്ളിപ്പ് ഇതിനു ദൃഷ്ടാന്തമാണ്‌. ശ്രീബുദ്ധന്റെ തിരുശേഷിപ്പുമായി (പല്ല്) ശ്രീലങ്കയിലെ കാന്റിയിൽ എല്ലാ വർഷവും ഒരു നഗരപ്രദക്ഷണം നടത്താറുണ്ട്. ശ്രീലങ്കയും കേരളവും തമ്മിലുള്ള സാംസ്കാരിക സാമ്യം കേരളത്തിന്റെ ബൗദ്ധ പാരമ്പര്യത്തിലേക്ക് വിരൽ ചൂണ്ടുന്നു. ശ്രീബുദ്ധന്റെ കിരീടവുമായി അത്തരം ഒരു ആഘോഷം ഇന്ത്യയിൽ കൊങ്കണപുരത്തിൽ (മംഗലാപുരം ആകാം) കണ്ടതായി ചൈനീസ് യാത്രികൻ ഹുയാങ് സാങ്ങും രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. 

ഇത്ര വിപുലമായതോതിൽ ഒരു സഹസ്രാബ്ദത്തിലേറെക്കാലം കേരളത്തിൽ നിറഞ്ഞു ‌നിന്ന ബൗദ്ധചിന്താധാര പിൽക്കാലത്ത് ഇവിടെ നിന്നും വേരറ്റു പോയി. എന്നാലും ആ ചരിത്രത്തിന്റെ ശേഷിപ്പുകളായ ഒരുപാട് ബുദ്ധവിഗ്രഹങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ ഒരു നൂറ്റാണ്ടിനുള്ളിൽ കണ്ടെടുത്തിട്ടുണ്ട്. (കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് “” വായിക്കുക.) ശാന്തിയുടെ പ്രഭചൊരിഞ്ഞ് മൃദുമന്ദഹാസവുമായി ആ ശിലകൾ ഇന്നും കേരളഭൂവിനെ ധന്യമാക്കുന്നു.

Thus concludes the article on history of Buddhism in Kerala.

ലേഖകർ : യോഗിനി അഭയദേവി, യോഗി പ്രബോധ ജ്ഞാന

കേരളത്തിലെ പുരാതനമായ ബുദ്ധ പ്രതിമകളെ കുറിച്ചറിയാൻ –